Rubin - czerwony kamień jubilerski
.png)
Rubin jest jednym z najstarszych, najrzadszych i najbardziej szanowanych klejnotów na świecie, często nazywanym „królem klejnotów”. Nazwa Rubin pochodzi od słowa „rubeus”, co z łaciny oznacza czerwony. W starożytnym sanskrycie rubin przetłumaczono jako „ratnaraj” co oznaczało „króla drogocennych kamieni”. Jeżeli szukamy pięknego czerwonego kamienia, to rubin jest idealnym wyborem. Dzięki swojej twardości, trwałości, połyskowi i rzadkości jest najbardziej pożądanym klejnotem, nie tylko przez kobiety, ale także przez mężczyzn.
.png)
Właściwości rubinu
Rubin jest czerwoną odmianą korundu. Ponieważ rubin i
szafir są identyczne we wszystkich właściwościach z wyjątkiem koloru, można powiedzieć że rubin to czerwony szafir. Jednakże, ze względu na swój szczególny urok i znaczenie historyczne rubin zawsze był klasyfikowany jako indywidualny kamień szlachetny. Dziewiątka w skali Mohsa oznacza że rubin (korund) jest drugi zaraz za
diamentem jeżeli chodzi o twardość. Rubin, tak jak i szafir, charakteryzuje się pleochroizmem (zjawiskiem zmiany barw, zależnie od kątów padania światła) i luminescencją. Inkluzje, które występują w rubinach wskazują na pochodzenie kamienia. Przykładowo dla rubinów birmańskich, charakterystyczne są krótkie igiełki rutylu. Krystalizacja rubiny przebiega w sposób tabliczkowy, bipiramidalny lub słupkowy z podstawą sześcioboku.
Czemu rubin jest czerwony?
Jak wiemy, korund jest minerałem bezbarwnym. To dodatek w postaci pierwiastka chromu nadaje czerwoną barwę rubinom. Im więcej tego pierwiastka, tym barwa będzie intensywniejsza. Dodatkowo fluorescencja rubiny, powodowana jest również przez chrom, przez co barwa jest silniejsza. Częstym pierwiastkiem który również występuje w rubinach, jest żelazo. Niestety im go więcej tym blask kamienia jest mniejszy, barwa ciemniejsza. Przyczyną tego jest występowanie obok siebie szafirów i rubinów. To właśnie żelazo „poprawia” niebieską barwę szafirów, ale jednocześnie obniża intensywność rubinowej czerwieni.
Barwa rubinu, a jego cena
.png)
Najważniejszą cechą rubinu która wpływa na jego cenę, to oczywiście barwa. Rubin może mieć kolor od jaskrawoczerwonego do ciemno czerwonawo brązowego. Najbardziej cenionym i pożądanym kolorem jest głęboka czerwień krwi o lekko niebieskawym odcieniu. Jest to tak zwany
Rubin Birmański lub „
Pigeon’s Blood Ruby” (ang. Pigeon’s Blood = Krew Gołębia)
Rubiny, aby posiadać wartość klejnotu, muszą mieć dobrą przezroczystość. Oczywiście blask kamienia też ma ogromne znaczenia, jednakże kryształy rubiny, przed szlifowaniem są matowe. Dopiero odpowiedni szlif, głównie fasetkowy, nadaje rubinom odpowiednie iskrzenie, a koloru dodają jedynie występujące w przyrodzie pierwiastki. Ceny pięknych, naturalnych rubinów dochodziły nawet do 100 000 $ za karat. Jak już jesteśmy przy cenie, to rubin jestem jednym z niewielu kamieni którego wartość może podnieść odpowiednia inkluzja. Małe wrotki rutylu potrafią tak odbić światło że na kamieniu będzie widoczny gwiezdny efekt.
Wystepowanie rubinów - gdzie wydobywa się ich najwięcej?
Rubin głównie występuje w Afganistanie, Kambodży, Indiach, Kenii, na Madagaskarze i Sri Lance oraz w Pakistanie, Tanzanii i Tajlandii. Niestety rubiny o masie powyżej 5 karatów występują niezwykle rzadko, a te powyżej 10 karatów to już są bardzo, bardzo rzadkie. Ze względu na to że rubin i szafir to korundy, ich występowanie też jest podobne. Bardzo często znaleźć je można w skałach metamorficznych, w warstwach marmuru. Pojawiają się też w skałach bazaltowych, jednak te pochodzące z tych skał, posiadają większą domieszkę żelaza niż te ze skał marmurowych, przez co są mniej cenne ze względu na „brzydszą” barwę. W wielu miejscach na świecie można znaleźć rubiny i różnym nasyceniu barwą czerwoną, jednakże nie można definitywnie stwierdzić, na podstawie barwy, który rubin pochodzi z którego regionu na świecie, ponieważ w jednym miejscu może występować duży przekrój kryształów rubinu. Jednak to rubiny z Birmy uznaje się za najcenniejsze, tam właśnie najczęściej występują te o zabarwieniu „krwi gołębia”.
.png)
Rubin od zawsze był symbolem miłości i pożądania, nic więc dziwnego że biżuteria z rubinem jest bardzo popularna. Jak wiadomo, rubin to kamień szlachetny, więc powinien być też łączony z metalem szlachetnym. Żółte złoto,
białe złoto, różowe złoto czy platyna – wszystkie z tych metali idealnie parują się z czerwonym korundem. Niezwykłe pierścionki z rubinem czy kolczyki z rubinami to prezent na każda okazje, a duże okazy rubinów z niewielką ilością inkluzji mogą być warte miliony dolarów. Ten piękny czerwony korund szlifuje się w takim sam sposób jak
diament, jednakże najczęściej masa kamienia to „dół” kamienia, dlatego też rubin o tej samej masie będzie wydawał się mniejszy niż diament. Jest to najczęściej widoczne przy brylantowym okrągłym szlifie.
Rubin to idealny kamień do noszenia „na co dzień”, jednakże trzeba pamiętać o kilku szczegółach: unikać kontaktu z chemikaliami i nie narażać na duże ciepło. Pierścionki z rubinem, lub inna biżuteria z rubinem powinna być czyszczona za pomocą miękkiej szczoteczki do zębów i łagodnego roztworu mydła z wodą. Można też użyć myjki ultradźwiękowej, co da najlepsze efekty. Oprócz biżuterii rubiny mają zastosowanie w zegarmistrzostwie, przy tworzeniu łożysk zegarkowych. Są też wykorzystywane przy tworzeniu elementów narzędzi ogniotrwałych, a dzięki małemu współczynnikowi rozszerzalności cieplnej, oraz wysokiej twardości, używa się ich także w trzpieniach współrzędnościowych maszyn pomiarowych.
Legendy i działanie lecznicze rubinu
Ze względu na głęboko czerwony kolor, rubin od dawna kojarzy się z siłą życiową i witalnością. Uważa się, że wzmacnia energię, zwiększa świadomość, odwagę , przynosi bogactwo, szczęście w miłość i ochronę w walce. Symbolizuje też dobrobyt. Rubin jest szczególnie ceniony w krajach azjatyckich. Był sprzedawany wzdłuż północnego jedwabnego szlaku w Chinach już w 200 r. p.n.e. Chińscy szlachcice zdobili swoje zbroje rubinami, ponieważ wierzyli, że klejnot zapewni ochronę w walce. Zakopywali także rubiny pod fundamentami budynków, aby zabezpieczyć sobie i rodzinie szczęście. Starożytni Hindusi wierzyli, że odrodzą się jako cesarze, jeśli ofiarują rubiny bogowi Krisznie. W hinduskich wierzeniach, rozżarzony w rubinach ogień palił się tak gorąco, że rzekomo mógł gotować wodę. Greckie legendy mówiły, że ciepło rubinu może stopić wosk. Birmańscy wojownicy wszczepiali rubiny w ciało, co miało zapewnić im ochronę i siłę. Wiele kultur również podziwiało rubin jako symbol miłości i pasji, klejnot który wzbudza zmysły, wzmacnia pozytywną energię i gwarantuje zdrowie, mądrość, bogactwo i sukces w miłości. Rubin to najlepszy prezent dla urodzonych w lipcu, a także urodzonych pod znakiem Barana, oraz na obchody 15 i 40 rocznicy ślubu. Rubiny od dawna uważane są za idealny klejnot weselny, podarunek symbolizujący dobrobyt. Według wielu którzy interesują się medycyną niekonwencjonalną, rubin potrafi uśmierzyć ból w kręgosłupie, wzmocnić serce, pobudzić krążenie czy złagodzić zmęczenie oczu.
Znane i największe rubiny
32.4 miliony dolarów – kwota za jaką został sprzedany pierścionek z rubinem. Kamień ma 25.59 karata i daje to nam kwotę 1,266,901$ za karat. Aukcja odbyła się 12 maja 2015 roku i dała nam nowy rekord ceny za kamień kolorowy.
Rubin gwiaździsty, szlif kaboszonowy (dół płaski, górka wypukła) – Rosser Reeves Star ma 138,72 karata i został znaleziony na Sri Lance. Aktualnie w Muzeum Historii Naturalnej (Smithsonian) w Waszyngtonie.
.png)
Elizabeth Taylor dostała kiedyś pierścionek z rubinem i brylantami. (zdjęcie po prawej) Prezent świąteczny od Richarda Burtona, a Harry Winston na pamiątke 50 rocznicy filmu Czarnoksiężnik z krainy Oz, stworzył śliczne pantofelki. (zdjęcie po lewej) Oczywiście nie można nie wspomnieć o księżnej Marii z Danii u której w posiadaniu jest niesamowicie piękna tiara z rubinami i wspaniały naszyjnik z rubinami.
Syntetyczne rubiny, czyli sztuczne odpowiedniki rubiny
Syntetyczny rubin, który nadawał się do wykorzystania w branży jubilerskiej, został już stworzony na przełomie XIX i XX wieku. Dokonał tego chemik z Francji Verneuil, który bazował jednak na badaniach swoich poprzedników. Podobnie jak przy produkcji szafirów syntetycznych, metod jest wiele. Wiele firm ma swoje sposoby których strzeże i nikomu nie zdradza. Jednak wytwarzanie syntetycznego rubinu możemy podzielić na dwa typy metod. Produkcja przez topienie gdzie sproszkowany materiał podgrzewa się do stanu płynnego a później przetwarza skrzepnięcia w formę krystaliczną. Drugą z typów metod jest produkcja „z roztworu” gdzie wymagany jest tlenek glinu, który jest bezbarwny, oraz chrom, który nadaje barwę. Tlenek glinu i chrom rozpuszcza się w innym materiale i poddaje obróbce tak aby skrystalizował. Metoda Verneuila oraz Chochralskiego to najczęściej stosowane metody przy produkcji rubinów ze sproszkowanego materiału. A metoda hydrotermiczna (hydrothermal growth) oraz metoda „Flux Growth” to najczęściej stosowane metody przy produkcji „z roztworu”.
.png)
Rubin syntetyczny – cena
Metodą „flame fusion” Verneuila uzyskujemy najtańsze rubiny, które stosowane są w łożyskach czy w bardzo taniej biżuterii. Do laserów używa się metody Chochralskiego, tak zwane Pulled Ruby, uzyskują one cenę około 5$/ct. Rubiny uzyskiwane metodą „Flux Growth”, czyli strumieniową, kosztują nawet około 50$/ct i używa się ich w biżuterii, a metoda hydrotermiczna, rzadziej stosowana, jest używana w zastosowaniach w przemyśle który potrzebuje beztłuszczowych kryształów.
Jak odróżnić rubin syntetyczny od naturalnego?
Najprościej oczywiście pod mikroskopem który ujawni nam charakterystyczne wzory wtrąceń, pęcherzyki i prążki. Mając odpowiednie narzędzia, dobry gemmolog nie tylko odróżni kamień sztuczny od naturalnego, ale również potrafi stwierdzić z którego końca świata pochodzi kamień, jeżeli jest naturalny, lub jaką metodą został stworzony jeżeli jest syntetyczny. Warto pamiętać że rubiny syntetyczne posiadają takie same cechy, albo bardzo zbliżone, jak kamienie naturalne. Natura nigdy nie stworzy kamienia idealnego, więc jeżeli mamy do czynienia właśnie z takim, a do tego cena jest bardzo atrakcyjna, należy być ostrożny i założyć że jest to kamień syntetyczny.
