Aleksandryt: kompendium wiedzy o kamieniu szlachetnym aleksandrcie

Aleksandryt to niezwykły, wyjątkowo rzadki kamień szlachetny, odkryty prawie 150 lat temu. Choć został dobrze zbadany przez naukowców, nadal pozostaje tajemniczy i mało znany dla szerszego grona odbiorców. A to wielka strata, bo Aleksandryt to doskonale połączenie piękna i niespotykanych właściwości. Carski klejnot, tak niedostępny a jednocześnie pożądany. Oto kompendium wiedzy o aleksandrycie.

Nieobrobiony kamień Aleksandryt po wydobyciu

Aleksandryt i jego pochodzenie

Kamień szlachetny Aleksandryt odkryty został w Rosji, w pobliżu Jekaterynburga, w dolinie rzeki Tokowaja pod koniec lat 30. XIX wieku. Doszło do tego przypadkiem - podczas poszukiwania innych kamieni szlachetnych - szmaragdów. Pierwszą osobą, która zorientowała się, że kamień to zupełnie nowe odkrycie był Nils Gustaf Nordenskjöld, szwedzki geolog. Nazwa minerału nadana została prawdopodobnie w 1842 r. i odnosi się do imienia Aleksandra II Romanowa, późniejszego cara.

Aleksandryt, choć niezwykle rzadki, występuje w skałach metamorficznych i pegmatytach. Jego złoża zostały odnalezione w kilku różnych częściach świata. Są to przede wszystkim:

• Rosja (łańcuch górski Ural) - gdzie odkryto rekordowo dużą grupę kryształów o łącznej wadze 5 kg!

• Sri Lanka (Latpandura)

• Brazylia (Minas Gerais)

• Birma (Mogok)

• Madagaskar (Tsarasatro, Ambatosoratra)

• Tasmania 

Zależnie od kraju pochodzenia, kamienie aleksandrytu różnią się barwą i jej nasyceniem, która wynika z innych proporcji składu chemicznego. W Rosji wydobyto minerały o intensywnym niebiesko - zielonym kolorze, w Brazylii blado - zielonkawe, a na Sri Lance ciemnozielone. 

Większość znanych ludzkości złóż Aleksandrytu to miejsca prawie całkowicie wyeksploatowane.

Właściwości Aleksandrytu

Aleksandryt to odmiana innego minerału Chryzoberylu - który pochodzi z grupy tlenków i nie jest tak rzadki, jak mogłoby się wydawać. Niewielkie złoża Chryzoberylu odnaleziono nawet w Polsce, w okolicach Strzegomia na Dolnym Śląsku.

Co ciekawe, chociaż każdy Aleksandryt jest Chryzoberylem, nie każdy zmieniający kolor Chryzoberyl jest Aleksandrytem. Definicje nie są zbyt ściśle i pozostawiają wiele wątpliwości. 

Aleksandryt jest twardym (8,5 w skali Mohs) i jednocześnie niezwykle delikatnym kamieniem szlachetnym. Łatwo ulega uszkodzeniom - nie jest podatny na szlifowanie czy polerowanie, źle znosi tarcie, ekstremalnie wysokie temperatury, szok termiczny i działanie środków chemicznych.

Aleksandryt - kamień, który zmienia kolor

Aleksandryt znany jest ze swojej zjawiskowej zmiany kolorów. Przybiera piękną, głęboką zieloną barwę w słońcu, w sztucznym świetle zmienia się w czerwony kryształ. Widok zachwyca i choć wydaje się magiczny, tę niezwykłą przemianę można łatwo wytłumaczyć. To zjawisko zwane fluorescencją, która wynika z obecności chromu i żelaza w składzie Aleksandrytu. Minerał reaguje także na zmiany temperatury. 

Kamień może występować z charakterystycznym efektem "kociego oka" - czyli delikatną, jasną smugą światła, która przesuwa się w czasie ruchu. Zjawisko to obserwuje się jednak niezwykle rzadko. 

Biżuteria z aleksandrytem

Ile kosztuje aleksandryt?

Bardzo trudno wycenić wartość Aleksandrytu, ponieważ każdy kamień jest inny - szczególnie pod względem składu, który wpływa a na jego kolory oraz ich interakcję. Istnieją dwa najważniejsze czynniki, które decydują o realnej wartości tego minerału:

• barwa, czyli głębia kolorów (im wyraźniejsza zieleń i czerwień tym większa wartość)

• zmiana koloru (im intensywniejsza i zdecydowana zmiana barwy, tym większa wartość) 

Wszystkie kamienie, które dotychczas odnaleziono znacznie się od siebie różnią. Zdarzały się minerały zielono - niebieskie, żółte, wpadające w odcienie fioletu, czerwono - brązowe i różowe. Chociaż to nadal Aleksandryty, cechują się niższą wartością.

Co oczywiste, duże znaczenie ma również wielkość i czystość kamienia.

Syntetyczny Aleksandryt - co to takiego?

Aleksandryt jest pięknym kamieniem szlachetnym, ale niezwykle rzadko występuje w naturze. Z powodzeniem wytwarza się go jednak w laboratoriach (i to na kilka sposobów). Syntetyczny aleksandryt, a raczej jego odpowiednik ma takie same właściwości chemiczne i fizyczne, jak naturalny Aleksandryt. I chociaż jest dużo tańszy, nadal należy do najdroższych syntetycznych kamieni szlachetnych. Produkowany jest głównie w Stanach Zjednoczonych, Rosji i Japonii.

Pielęgnacja i czyszczenie obejmują łagodne środki i delikatne metody. Silne produkty chemiczne mogą spowodować zmianę barwy lub uszkodzenie kamienia.

Kamienie szlachetne Aleksandryty poddane obróbce jubilerskiej

Warunki, które umożliwiają powstanie Aleksandrytu są bardzo trudne do osiągnięcia w naturze, dlatego ten niezwykły kamień jest tak rzadki - dużo łatwiej odnaleźć diamenty. Naukowcy dopatrują się szans na odkrycie nowych złóż w okolicach Australii i Afryki. A to byłoby osiągnięcie na skalę światową - bo Aleksandryt, nie bez przyczyny zwany jubilerskim fenomenem ma niezwykłą wartość - tak w przypadku ceny, jak i walorów kolekcjonerskich.